Mediacja szansą dla sporów przesyłowych

Blog internetowy to przede wszystkim wirtualne miejsce dla publikacji własnych poglądów. Z czasem jednak, kiedy zawartość merytoryczna staje się coraz bogatsza, potrafi przekształcić się w miejsce skupiające wokół siebie specjalistów oraz osoby zainteresowane daną problematyką.

Taki proces przechodzi również mój blog i myślę, że to dobry moment, żeby co pewien czas oddać głos ważnym, w mojej ocenie, postaciom ze świata urządzeń przesyłowych.

Jak się słusznie domyślacie ten wstęp poczyniłem nie bez powodu. Z okazji zbliżającego się Salonu Mediatora organizowanego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku, dziś gościnnie z tematem mediacji jako szansy dla sporów przesyłowych, zmierzy się Pani mecenas Izabela Libera, która od wielu lat bardzo rzetelnie zajmuje się tą problematyką jako pełnomocnik procesowy, będąc jednocześnie mediatorem.

Wspólnie z Panią Mecenas, 11 maja 2016 r. zaprezentujemy prelekcje podczas Salonu Mediatora, którego mam zaszczyt być współorganizatorem. Salon dotyczył będzie mediacji jako szansy dla wypracowania kompromisu przez strony sporów przesyłowych, szczególnie dotyczących urządzeń planowanych do budowy albo przeznaczonych do remontu.

Poniżej znajdziecie wpis przygotowany przez Mecenas Liberę, za co jej serdecznie dziękuję i oddaję się wspólnie z Wami lekturze:

„I co Pani daje ta medytacja?”

To tylko jedno w wielu pytań, jakie słyszę, gdy przedstawiam się jako mediator. Inne odnoszą się do mediów – otrzymuję np. gratulacje z powodu założenia „domu mediowego”. Pytania te świadczą o tym, jak mało znana jeszcze i jak niedoceniana jest mediacja i rola mediatora w postępowaniu sądowym.

Tymczasem instytucja mediacji, wprowadzona kilka lat temu do procesu cywilnego, stanowić może bardzo użyteczne narzędzie w uzyskaniu satysfakcjonującego obie strony procesu rozstrzygnięcia. Dzięki mediacji możliwe jest m.in. rozwiązywanie konfliktów pomiędzy przedsiębiorstwami przesyłowymi a właścicielami nieruchomości, na których posadowione mają być urządzenia przesyłowe.

Ostatnia nowelizacja Kodeksu Postępowania Cywilnego, obowiązująca od 1 stycznia 2016 wprowadziła wiele przepisów mających na celu zachęcenie zarówno sądów do kierowania spraw do mediacji, jak i samych stron do korzystania z niej.

Czym więc w końcu jest ta mediacja?

Otóż mediacja jest procesem, w którym neutralna osoba trzecia – mediator – pomaga stronom osiągnąć satysfakcjonujące rozwiązanie konfliktu. Bardzo istotne jest przy tym to, że to strony, a więc np. właściciele gruntów i przedsiębiorstwa przesyłowe decydują o tym, jaka będzie treść zawartej ugody. Mediator nie jest sędzią, nie jest też arbitrem, nie rozstrzyga sporu i nie osądza żadnej ze stron. Proces mediacji jest wysoce odformalizowany – strony komunikują się ze sobą telefonicznie, za pomocą poczty email i na bezpośrednich spotkaniach, które odbywają się poza sądem, najczęściej w siedzibie mediatora. Mediacja może też zostać wszczęta jeszcze przed wniesieniem sprawy do sądu (tzw. mediacja pozasądowa).

Ugoda zawarta przed mediatorem i zatwierdzona przez sąd ma mocy ugody sądowej, której sąd z urzędu nadaje klauzulę wykonalności, tak więc nie różni się ostatecznie w swej mocy od wyroku sądowego. Nieco inaczej przedstawia się kwestia ugód, jeśli chodzi o ustanowienie służebności lub dokonanie innych czynności wymagających dla swej ważności formy aktu notarialnego. W takim wypadku ugoda zawarta przed mediatorem musi zostać dodatkowo potwierdzona w formie ugody sądowej. Ta dodatkowa formalność nie wpływa jednak na cały przebieg mediacji, a ostateczny rezultat w postaci uzyskania tytułu wykonawczego jest taki sam. Bardzo istotnym czynnikiem jest też szybkość mediacji. Dzięki niej postępowanie sądowe może trwać dwa, trzy miesiące zamiast trzech, czterech lat.

Powyższe cechy mediacji mogą być bardzo istotne dla przedsiębiorców przesyłowych planujących nowe inwestycje, gdzie czas pełni bardzo ważną rolę. Uzyskanie prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane jest jednym z warunków niezbędnych do uzyskania pozwolenia na budowę. Bez zgody właściciela nie jest możliwe prowadzenie inwestycji. Przedsiębiorca przesyłowy, który napotka opór ze strony dysponentów gruntów, ma do dyspozycji kilka instrumentów prawnych, takich jak złożenie wniosku o wydanie decyzji wywłaszczeniowej w trybie art. 124 Ustawy o gospodarce nieruchomościami, czy też złożenie wniosku do sądu o ustanowienie służebności przesyłu. Każde z tych postępowań niesie dla stron procesu określone ryzyka i często może nie być satysfakcjonujące dla żadnej ze stron. W szczególności czas trwania postępowania sądowego może skutecznie uniemożliwić prowadzenie inwestycji na wiele lat. Dla właściciela nieruchomości również nie jest to korzystne rozwiązanie, gdyż wiąże się z dużymi kosztami finansowymi, a często również emocjonalnymi. Ostateczne rozstrzygnięcie – wydane w oparciu o opinie biegłych sądowych – również może być dla takiej osoby wysoce niesatysfakcjonujące.

Dlatego też warto w takiej sytuacji skierować się do mediatora, który pomoże obu stronom wypracować porozumienie. Korzyścią dla przedsiębiorcy będzie szybkie uzyskanie tytułu prawnego do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, właściciel nieruchomości uzyska zaś możliwość otrzymania wyższego wynagrodzenia za ustanowienie służebności. W toku negocjacji strony mogą też kompleksowo uregulować tzw. zaszłości, jeśli na spornym gruncie znajdują się stare urządzenia przesyłowe. Nie jest to możliwe w toku „zwykłego” postępowania sądowego, gdzie ramy rozstrzygnięcia ograniczają przepisy prawa.

Pozostaje więc mieć nadzieję, że instytucja mediacji będzie coraz częściej wykorzystywana w procesie regulowania praw do gruntów, na których mają zostać posadowione urządzenia przesyłowe, a mediator przestanie być w końcu postrzegany jako wyznawca nowego ruchu wyznaniowego.

Chciałabym bardzo podziękować mec. Zamrochowi za możliwość wypowiedzenia się na jego profesjonalnym blogu, z którego sama często korzystam.

Izabela Libera

radca prawny, mediator